GENEL
OG METAL MAHFAZALI ANAHTARLAMA VE KUMANDA TESİSLERİ, yaygın adı ile METAL MAHFAZALI HÜCRELER, kısaca MMH’ler TS 5248 EN 60298 (IEC 62271-200)’e göre imal ve test edilirler.
Standarda göre;
- Metal kaplı (metal clad) anahtarlama ve kumanda düzeni, (tüm bölmeler metal)
- Bölmeli tip anahtarlama ve kumanda düzeni, (bir veya daha çok bölmesi metal olmayan)
- Dolap tipi anahtarlama ve kumanda düzeni
olmak üzere üç tipe ayrılırlar.
30.KASIM.2000 tarihinde yürürlüğe giren ELEKTRİK KUVVETLİ AKIM TESİS YÖNETMELİĞİNE göre, 2 yıllık geçiş süresinden sonra yeni yapılan elektrik tesislerinde tip testleri yapılmış METAL MAHFAZALI ANAHTARLAMA VE KUMANDA TESİSLERİNİN kullanılması zorunlu hale gelmiştir.
TASARIM VE YAPILIŞ ÖZELLİKLERİ
İlgili standardın gereği olarak;
- MMH’lerde kullanılacak tüm teçhizatın (kesici, ayırıcı, akım trafosu, yük ayırıcısı, vb) ilgili standartlara uygun olması
- MMH’lerin erişilebilmesi gereken veya erişilmesi sağlanan tüm bölümlerinin erişilebilir olmadan önce topraklanmış (gerilimsiz) olması gerekmektedir.
- Hücrede kullanılan teçhizatlarda sağlanan ara kilitlemeler (mekanik) vasıtasıyla insan faktöründen kaynaklanan “yanlış manevra” yapma olasılığı ortadan kaldırılmaktadır.
- İç ark arızası olasılığını düşürmek ya da riskini azaltmak ve olması halinde sonuçlarını sınırlandırmak için tasarımda gereken tedbirlerin alınması sağlanmaktadır.
- Normal işletme sırasında ana devrenin enerjili olup olmadığı ve faz sırası denetimi kapak ve kapılar açılmadan kontrol edilebilmektedir.
- Güvenli bakım ve test (kablo arıza yerlerinin tespiti gibi) için; MMH’ye bağlanmış kabloların topraklanması, bağlanmış kabloların ve diğer cihazların tehlikeli elektrostatik yüklerinin boşaltılmaları sağlanmaktadır.
Yukarıdaki hususların tasarım ve yapılış özelliği olarak standartlarda yer alması ile OG METAL MAHFAZALI ANAHTARLAMA VE KUMANDA TESİSLERİ’nde personel, işletme ve tesis güvenliği maksimum ölçüde sağlanmış olmaktadır.
ÖZELLİKLERİ VE AVANTAJLARI
MMH’lerin başlıca özellikleri ve avantajları aşağıda verilmektedir. Bunlar;
- İlgili standartlara uyumlu malzemeler kullanılması ve teslim öncesi fabrika ortamında yapılan testler sayesinde personel güvenliği ve tesis emniyeti yüksektir.
- Seri üretim ve bunun getirdiği uzmanlıkla beraber en uygun malzemenin kullanılması sayesinde üretilen “Ürünün kalitesi” yüksek olmaktadır. Bu nedenle kullanıcının test ve kabullerden sonra “anahtar teslimi” olarak tesisi alması mümkündür.
- Hızlı montaj kolaylığı nedeniyle “Tesis Etme Süresi” kısa olmaktadır.
- “Prefabrik” ürün olarak standartlara uygun tip ve rutin deneylerinin fabrikada yapılmış olması nedeniyle saha testleri en aza inmiştir. Buna bağlı olarak tesisin “Devreye Alınma Süresi” kısalmaktadır.
- Boyutlarının küçük olmasından dolayı “Açık” sistem olarak yapılan tesislerle kıyaslandığında, “% 50 ‘yi aşan oranlarda yer tasarrufu” sağlamaktadır. (SF 6 gazı yalıtımlı MMH’ler kullanıldığında bu oran daha yüksektir.)
- Her bir hücrenin ana baraları birleştirilerek yan yana dizilebilirler. Bu özellikten dolayı tesisisin “Kolayca Genişlemesi” mümkündür.
- “Seri üretime uygun” Bu nedenle üretimin artması (talebin çoğalması) halinde birim maliyetler azalması ve nuna bağlı olarak satış fiyatlarının düşmesi sözkonusu olabilecektir.
- “Açık” tesislere göre “Daha Az Bakım”
- “Fider Otomasyonuna”
- Koruma röleleri, ölçü aletleri, v.b teçhizat fonksiyonel hücreler üzerine montaj edilebildiğinden, tesiste ilave bir “Koruma Panosu”na gerek kalmayacaktır.
- “Toplam Tesis Maliyeti” ve “İşletmedeki Bakım ve Onarım Giderleri” göz önüne alındığında, “Açık” tesislere göre yatırım ve işletme maliyetleri daha düşük olmaktadır. (Açık tesislerde maliyetin büyük bir kısmını arsa bedeli ve “montaj işciliği” oluşturmaktadır. Refah seviyesine bağlı olarak yükselecek işcilik giderleri maliyetin daha da artmasına sebep olacaktır.)
- Korona kayıpları daha az olmaktadır. ( SF 6 gazı ile yalıtılmış hücrelerde korona kayıpları hemen hemen hiç olmamaktadır.)
- Bir dağıtım tesisi daha az “bara” kullanılarak tesis edilebildiği için teknik kayıplar daha az olmaktadır.
METAL MAHFAZA HÜCRE TANIMLARI
OG METAL MAHFAZALI ANAHTARLAMA VE KUMANDA TESİSLERİ, hava yalıtımlı veya SF 6 gazı yalıtımlı olabilmektedir.
Hava yalıtımlı Metal Mahfazalı Modüler Hücreler: (MMMH-hava)
Baraları ve kablo/bara bağlantı bölümü hava yalıtımlıdır. Kablo bağlantıları ısı büzüşmeli ya da büzüşmesiz tip kablo başlıkları ile yapılır. (TEDAŞ şartnamelerinde bu tip hücreler “MMMH” olarak tanınmaktadır.) Üç tipte üretim söz konusu olabilmaktedir.
- Metal Kled: Ekipmanları topraklanmış farklı metal bölmeler içinde yer alan ve en az üç ana bölmeden meydana gelen hücredir. İzolasyon ortamı havadır. Kısa tanımı: MMMH-hcm
- Bölmelendirilmiş Tip: Metal Kled tip ile aynıdır. Tek farkı hücredeki bölme ayırımlarının metal olma zorunluluğu bulunmamasıdır. Bu ayırımlar herhangi bir malzemeden yapılabilir. İzolasyon ortamı havadır. Kısa tanımı: MMMH-hb
- Dolap Tipi: Bölmesiz veya en fazla iki ayrı bölmeden oluşur. Bölme ayırımı metal veya yalıtkan bir malzeme ile yapılabilir. Bölmeler arasında koruma özelliği (arızalara karşı) yoktur. İzolasyon ortamı havadır. Kısa tanımı: MMMH-hd
SF 6 gazı ile yalıtılmış metal mahfazalı hücre (MMH-gaz): Fiderlere ait anahtarlama elemanlarının ve topraklama ayırıcılarının gerilim altındaki aktif bölümleri ve baraları SF 6 gazı ile yalıtılmıştır. Terminal bağlantıları Ayrılabilir Kablo Başlıkları ile yapılır. Aşağıda belirtildiği şekilde kompakt ya da modüler yapıda olabilmektedir.
- Kompakt-Ring Şebeke Anahtarlama Ünitesi (RMU): OG/AG dağıtım transformatörlerinin, OG ring şebekelerinden beslenmesi ve korunması için kullanılan ve aynı yapıda birden fazla giriş/çıkış fiderlerinin bulunduğu kompakt ring üniteleridir. Fiderlere ait anahtarlama elemanlarının ve topraklama ayırıcılarının gerilim altındaki aktif bölümleri ve baraları SF 6 gazı ile doldurulmuş ortak bir kazan içerisindedir. Terminal bağlantıları Ayrılabilir Kablo Başlıkları ile yapılır.
2 ya da 3 adet ring şebeke fideri (yük ayırıcılı), 1 ya da 2 adet transformatör koruma fideri (Sigortalı yük ayırıcılı) olabilmektedir.
- SF 6 gazı ile yalıtılmış metal mahfazalı modüler hücre (MMMH-gaz): Her bir fidere ait anahtarlama elemanlarının ve topraklama ayırıcılarının gerilim altındaki aktif bölümleri ve baraları SF 6 gazı ile doldurulmuş bir kazan içerisindedir. Her hücre bir “tip fider” i temsil eder. Baraları özel kablo konnektörleri ile birleştirilerek yan yana dizilebilirler. Terminal bağlantıları Ayrılabilir Kablo Başlıkları ile yapılır. Birden fazla hücrenin baraları birleştirilerek OG şebekelerin beslenmesi ve korunması için “tesisler/üniteler” oluşturulur.
Kısa tanımı: MMMH-gd (dolap tipi)
MMMH-gmc (metal kled tipi)