Dağıtım tesislerinde meydana gelen arızaların büyük çoğunluğu izolasyon hatası, kısa devre, aşırı akım ve gerilimlerden kaynaklanmaktadır. Dağıtım tesisinde yer alan teçhizatın, sistemde meydana gelen bu arızalardan en az derecede etkilenmesi için bu arızalara karşı sigorta, parafudr, röle gibi çeşitli koruma cihazları ile donatılmaları gerekmektedir.
Sistemde meydana gelen kısa devre arızaları; sebep olduğu termik ve dinamik etkileri ile gerek işletmeci personel gerekse teçhizat açısından tehlikeli sonuçlar doğuran en önemli arızalardan biridir. Bu arızaların sebep olduğu termik ve dinamik etkileri azaltmak için kısa devre akımlarının tepe değerine ulaşmadan en kısa sürede ve en güvenli şekilde sistemden temizlenmelidir. Bu işleme en uygun koruma elemanlarından biri de sigortalardır.
Nitekim bu husus ALMANYA’da yapılan bir dizi deneyde kanıtlanmış ve sigorta ile yapılan korumalarda arıza akımının tepe değerine ulaşmadan kısa süre içinde kesildiği ve trafo kazanlarının patlamadığı tespit edilmiştir.
TEDAŞ şebekelerinde;
Kısa devrelere karşı kesici ve sigorta ile yapılan korumaların karşılaştırması kısaca aşağıda verilmektedir.
“KESİCİ” ile Kısa Devreye Karşı Yapılan Koruma:
Kesici kullanılarak yapılan korumada kısa devre akımı; fidere tesis edilen akım trafoları vasıtasıyla kısa devre akımının röle tarafından algılanması, rölenin kesici bobinine açma sinyali göndermesi ve bunun ardından kesici kontaklarının açılması ile kesilir. Bu süre kesicinin açma süresi dikkate alındığında yaklaşık 70-120 milisaniye arasında değişmektedir.
“OG SİGORTA” ile Kısa Devreye Karşı Yapılan Koruma:
Sigortalar aynı zamanda akım sınırlayan elemanlar olarak da tanınırlar. Bu özelliğinden dolayı uygun seçilmiş OG Sigortalar, kısa devre akımını daha tepe değerine ulaşmadan 5 ile 10 milisaniye arasında çalışarak (eriyerek) keserler. Bir sigorta tarafından kesilen kısa devre akımının sınırlanan değeri ve süresi EK’te örnek olarak verilen eğrilerde görülmektedir.
Sigortalı Yük Ayırıcıları; OG Sigorta ile donanmış yük ayırıcılarıdır. Tertipte kullanılan sigortalar vurucu mekanizması ile donatılmıştır. Arıza durumunda çalışan sigorta vurucusu vasıtası ile yük ayırıcının yalnızca arızalı kutbu veya üç kutbu otomatik olarak açtırılır. Bu şekilde tertibin anma kısa devre kesme akımına kadar bütün akımların kesilmesi mümkün olabilmektedir
Trafo ve hat korumalarında kullanılır. Aşırı akım koruması için röle ile birlikte kullanılması gerekir.
OG Sigortalı Yük Ayırıcıları ile tesis edilen dağıtım trafosu fiderleri, toplam tesis maliyeti dikkate alındığında kesicili fiderlere göre yaklaşık % 40 civarında daha ucuz olmaktadır.
OG/AG Dağıtım Trafolarının “Kesici” yerine “Sigortalı Yük Ayırıcısı” ile OG şebekeye bağlanması ve trafoların kısa devrelere karşı “Sigorta” ile korunması ALMANYA, FRANSA, İTALYA, İSPANYA gibi ülkelerde yıllardan beri yapılmaktadır.
ÖNEMLİ NOT:
Yazar hakkında