OG/AG DAĞITIM TRANSFORMATÖRLERİNİN “SİGORTALI YÜK AYIRICILARI” İLE YG ŞEBEKEYE BAĞLANMASI

OG/AG DAĞITIM TRANSFORMATÖRLERİNİN “SİGORTALI YÜK AYIRICILARI” İLE YG ŞEBEKEYE BAĞLANMASI

Dağıtım tesislerinde meydana gelen arızaların büyük çoğunluğu izolasyon hatası, kısa devre,  aşırı akım ve gerilimlerden kaynaklanmaktadır. Dağıtım tesisinde yer alan teçhizatın, sistemde meydana gelen bu arızalardan en az derecede etkilenmesi için bu arızalara karşı sigorta, parafudr, röle gibi çeşitli koruma cihazları ile donatılmaları gerekmektedir.

Sistemde meydana gelen kısa devre arızaları; sebep olduğu termik ve dinamik etkileri ile gerek işletmeci personel gerekse teçhizat açısından tehlikeli sonuçlar doğuran en önemli arızalardan biridir. Bu arızaların sebep olduğu termik ve dinamik etkileri azaltmak için kısa devre akımlarının tepe değerine ulaşmadan en kısa sürede ve en güvenli şekilde sistemden temizlenmelidir. Bu işleme en uygun koruma elemanlarından biri de sigortalardır.

Nitekim bu husus ALMANYA’da yapılan bir dizi deneyde kanıtlanmış ve  sigorta ile yapılan korumalarda arıza akımının tepe değerine ulaşmadan kısa süre içinde kesildiği ve trafo kazanlarının patlamadığı tespit edilmiştir.

TEDAŞ şebekelerinde;

• 400 KVA ve daha düşük güçteki OG/AG Dağıtım trafoları;

• Sigortalı Ayırıcı ile OG şebekeye bağlanır.
• Aşırı gerilime karşı parafudr veya ark boynuzları,
• Kısa devre akımlarına karşı akım sınırlayıcı OG sigorta,
• Aşırı akıma (aşırı yüklenme) karşı AG Pano’da tesis edilen Termik Manyetik Şalter ile korunurlar.

• 630 KVA ve daha büyük güçteki OG/AG Dağıtım trafoları ise;

• Kesici veya Sigortalı Yük Ayırıcıları (yaygın olarak kesici ile) ile OG şebekeye bağlanır.
• Aşırı gerilime karşı parafudr,
• Kısa devre akımlarına karşı; kesicili fider ile OG şebekeye bağlanmış ise röle, sigortalı yük ayırıcısı ile OG şebekeye bağlanmış ise akım sınırlayıcı OG sigorta,
• Aşırı akıma (aşırı yük) karşı, AG Panoda yer alan termik-manyetik şalter veya aşırı akımı izleyen bir rölenin kesici veya yük ayırıcısını açtırması ile korunurlar.

Kısa devrelere karşı kesici ve sigorta ile yapılan korumaların karşılaştırması kısaca aşağıda verilmektedir.

“KESİCİ” ile Kısa Devreye Karşı Yapılan Koruma:

Kesici kullanılarak yapılan korumada kısa devre akımı; fidere tesis edilen akım trafoları vasıtasıyla kısa devre akımının röle tarafından algılanması, rölenin kesici bobinine açma sinyali göndermesi ve bunun ardından kesici kontaklarının açılması ile kesilir. Bu süre kesicinin açma süresi dikkate alındığında yaklaşık 70-120 milisaniye arasında değişmektedir.

“OG SİGORTA” ile Kısa Devreye Karşı Yapılan Koruma:

Sigortalar aynı zamanda akım sınırlayan elemanlar olarak da tanınırlar. Bu özelliğinden dolayı uygun seçilmiş OG Sigortalar, kısa devre akımını daha tepe değerine ulaşmadan 5 ile 10 milisaniye arasında çalışarak (eriyerek) keserler. Bir sigorta tarafından kesilen kısa devre akımının sınırlanan değeri ve süresi EK’te örnek olarak verilen eğrilerde görülmektedir.

Sigortalı Yük Ayırıcıları; OG Sigorta ile donanmış yük ayırıcılarıdır. Tertipte kullanılan sigortalar vurucu mekanizması ile donatılmıştır. Arıza durumunda çalışan sigorta vurucusu vasıtası ile yük ayırıcının yalnızca arızalı kutbu veya üç kutbu otomatik olarak açtırılır. Bu şekilde tertibin anma kısa devre kesme akımına kadar bütün akımların kesilmesi mümkün olabilmektedir

Trafo ve hat korumalarında kullanılır. Aşırı akım koruması için röle ile birlikte kullanılması gerekir.

OG Sigortalı Yük Ayırıcıları ile tesis edilen dağıtım trafosu fiderleri, toplam tesis maliyeti dikkate alındığında kesicili fiderlere göre yaklaşık % 40 civarında daha ucuz olmaktadır.

OG/AG Dağıtım Trafolarının “Kesici” yerine “Sigortalı Yük Ayırıcısı” ile OG şebekeye bağlanması ve trafoların kısa devrelere karşı “Sigorta” ile korunması ALMANYA, FRANSA, İTALYA, İSPANYA gibi ülkelerde yıllardan beri yapılmaktadır.

ÖNEMLİ NOT:             

• 36 kV gerilim seviyesinde tip deneyleri yapılmış bir Sigortalı Yük Ayırıcı, daha düşük gerilimlerde transformatör koruma hücresi olarak kullanılmamalıdır. (Transfer akımı nedeniyle)

• Transformatör koruma hücresi olarak kullanılacak Sigortalı Yük Ayırıcılarında, İmalatçı Firmanın belirlediği marka, tip ve karakteristikte sigorta kullanılmalıdır. Aksi halde olabilecek olumsuzluklardan kullanıcı sorumlu olacaktır.