Elektrik Akımının Canlılar Üzerindeki Etkileri
ELEKTRİK ÇARPMASI OLAYI
Canlılar üzerinde elektrik akımı geçmesi sonucu bunlar üzerinde meydana gelecek etkiler akım büyüklüğüne ve etki süresine bağlıdır.
İnsan bedeninden geçecek akımın büyüklüğü, kişinin vücut direncine(bu değer yüksek gerilimlerde düşük değerler almaktadır), temas noktalarının özelliklerine(ıslak-kuru vs) ve alternatif akımda frekansa bağlıdır.
İnsan vücut direnci, vücut iç direnci, temas noktasındaki geçiş dirençleri ve genel olarak akım yolu üzerindeki diğer dirençlerden oluşur. Bu değerler kişilere göre çok farklı değerler alabilirler.
AG ‘de Alternatif Akımda 50 volt, Doğru Akımda ise bu değer 120V temas gerilimi sınır değeri olarak kabul edilir. Şantiye ve tarım alanlarında bu gerilim değeri 25V’dur. Yüksek gerilimde ise 75V alt sınır değerdir ve gerilim değeri hat başındaki koruma sistemlerinin açma zamanına göre değişir.
Ancak genel olarak elektrik akımı(AA)2saniye boyunca insan vücudundan geçtiğinde aşağıdaki şekilde etki yapar;
1,6mA -Karıncalanma
6 mA – Hafif kramp hissedilmesi, elde uyuşma hissi,
10mA- Genel kramp, tansiyon yükselir, teneffüs zorlaşır,
15mA -Akım devresinden kendini kurtarma mümkün değildir.
25mA -Çok şiddetli ızdırap
50mA-Tahammül edilmez ızdırap
100mA-ÖLÜM
İKİ EL ARASINDA GEÇEN FARKLI AKIMLARIN TESİRLERİ
Charles Dalziel (1904-1986) elektrik mühendisliği ve bilgisayar bilimleri profesörü olan (Berkeley Üniversitesi ABD);Hayvanlar ve insanlar üzerindeki elektrik etkilerini inceledi. İnsan denekler üzerinde elektrik farklı miktarlarda etkilerini anlattığı bir kitap yazdı. Charles Dalziel insanlarda elektrik çarpmasını anlamada bir öncü oldu.
(DALZİEL FORMÜLÜ)
I=k/√t
I= Akım(mA)
k= Şok enerji fonksiyonu
k50=116 (50 kg (110 lb.) insan ağırlığı için)
k70 =157 (70 kg (155 lb.) insan ağırlığı için)
(1kg=2,2libre)
t = Zaman (saniye)
Örnek; 70kg ağırlığındaki bir insan 2 saniye boyunca hangi akıma maruz kalırsa ölüm sınırındadır.
I=157/√2=111mA
50 kg bir insan için sınır ise;
I=116/√2 =82mA
Sonuç olarak, insanların vücut ağırlıkları arttıkça elektriğe daha fazla tahammül edebildiği görülmektedir.
Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği Şekil C.3’te alternatif akımda vücut akımı-zaman eğrileri verilmiştir. Aşağıda da görüldüğü gibi eğrilerde, insan vücudunda sol elden her iki ayağa doğru akan 15 Hz’den 100 Hz’e kadar frekanslı sinüsoidal alternatif akımın etkileri aşağıdaki şekilde etki bölgelerine ayrılarak verilmiştir.
Şekil C.3: Alternatif akımda vücut akımı-zaman eğrileri
Bölgelere ilişkin açıklamalar aynı yönetmelikte aşağıdaki gibi verilmiştir.
| Bölge No | Bölge sınırları | Fizyolojik etkiler |
| AC-1 | 0,5 mA’e kadar
a doğrusu |
Genellikle bir tepki yoktur. |
| AC-2 | 0,5 mA
b doğrusuna kadar |
Genellikle zararlı bir fizyolojik etki yoktur. |
| AC-3 | b*) doğrusu
c1 eğrisine kadar |
Genellikle organik bir hasar beklenmez. Akım akış süresinin 2 s’den daha uzun olmasıyla kaslarda kramp kasılmaları ve nefes almada zorluklar görülür. Akımın büyüklüğü ve süresinin artmasıyla ventriküler fibrilasyon hariç, atriyel fibrilasyon ve geçici kalp kasılmaları gibi kalpte, kalp atışlarının iletiminde ve biçiminde bozulmalar görülür. |
| AC-4 | c1 eğrisinden sonra | AC-3 bölgesindeki etkilere ek olarak kalpte ve nefes alıp vermede akımın büyüklüğü ve süresinin artmasıyla tehlikeli fizyolojik etkiler ve ağır yanıklar meydana gelebilir. |
| AC-4.1 | c1 – c2 | Ventriküler fibrilasyon olasılığı yaklaşık % 5’e kadar yükselir. |
| AC-4.2 | c2 – c3 | Ventriküler fibrilasyon olasılığı yaklaşık % 50’ye kadardır. |
| AC-4.3 | c3 eğrisinden sonra | Ventriküler fibrilasyon olasılığı %50’nin üzerindedir. |
| *) 10 ms’nin altındaki akım akış süreleri için b doğrusundaki vücut akımı için olan sınır 200 mA’lik bir değerde olduğu kabul edilir. | ||
ELEKTRİK ÇARPMASI SONUÇLARI
Elektrik çarpması ile meydana gelen kazalar, etki bakımından üç grupta toplanabilir;
1) Elektrik akımının sinirler, adaleler ve kalp çalışması üzerindeki etkileri,
2) Elektrik akımından doğan ısınmanın ve arkların yaptığı zararlar, yanmalar,
3) Korku sebebi ile düşme, çarpma gibi mekanik zararlar.
Yazar: Elk. Müh. N. Cahit GENÇER
LAMBALAR HAKKINDA GENEL BİLGİLER
| LAMBALAR HAKKINDA GENEL BİLGİLER | |||||||||
| Güç | Ampul | Gerekli | Duy | Işık Akısı | Işık Rengi | Renksel | Ortalama | ||
| Genel Kod | Akımı | Güç | Geriverim | Ömür | Açıklamalar | ||||
| W | A | W | lm | K | Ra | h | |||
| ENKANDESAN AMPULLER | |||||||||
| A60 | 60 | 0,26 | E27 | 730 | ww | 1A | 1000 | ||
| A60 | 75 | 0,32 | E27 | 960 | ww | 1A | 1000 | ||
| A60 | 100 | 0,43 | E27 | 1.380 | ww | 1A | 1000 | ||
| A65 | 150 | 0,65 | E27 | 2.200 | ww | 1A | 1000 | ||
| REFLEKTÖRLÜ AMPULLER | |||||||||
| R 63 30° | 60 | E27 | 650 | ww | 1A | 1000 | |||
| R 80 30° | 60 | E27 | 530 | ww | 1A | 1000 | |||
| R 80 30° | 100 | E27 | 1.080 | ww | 1A | 1000 | |||
| PAR AMPULLER | |||||||||
| PAR38-12°/30° | 60 | E27 | 600 | ww | 1A | 1000 | |||
| PAR38-12°/30° | 80 | E27 | 800 | ww | 1A | 1000 | |||
| PAR38-10°/30° | 100 | E27 | ww | 1A | 1000 | ||||
| PAR38-12°/30° | 120 | E27 | 1.200 | ww | 1A | 1000 | |||
| HALOJEN AMPULLER | |||||||||
| QT 18 | 60 | 0,26 | B 15d | 840 | ww | 1A | 2000 | ||
| QT 18 | 75 | 0,32 | B 15d | 1.050 | ww | 1A | 2000 | ||
| QT 18 | 100 | 0,43 | B 15d | 1.400 | ww | 1A | 2000 | ||
| QT 32 | 60 | 0,26 | E27 | 840 | ww | 1A | 2000 | ||
| QT 32 | 75 | 0,32 | E27 | 1.050 | ww | 1A | 2000 | ||
| QT 32 | 100 | 0,43 | E27 | 1.400 | ww | 1A | 2000 | ||
| QT 32 | 250 | 1,09 | E27 | 4.200 | ww | 1A | 2000 | ||
| QT-DE 12 | 60 | 0,26 | R7s | 840 | ww | 1A | 1500 | ||
| QT-DE 12 | 100 | 0,43 | R7s | 1.650 | ww | 1A | 1500 | ||
| DÜŞÜK VOLTAJLI HALOJEN AMPULLER | |||||||||
| QT-tr 9° | 20 | G 4 | 320 | ww | 1A | 2.000 | |||
| QT-ax 12° | 20 | GY 6,35 | 320 | ww | 1A | 2.000 | |||
| QT-ax 12° | 35 | GY 6,35 | 600 | ww | 1A | 2.000 | |||
| QT-ax 12° | 50 | GY 6,35 | 950 | ww | 1A | 2.000 | |||
| QR-CBC 35/10°-38° | 20 | GU 4 | 320 | ww | 1A | 2.000 | |||
| QR-CBC 35/10°-38° | 35 | GU 4 | 600 | ww | 1A | 2.000 | |||
| QR-CBC 51/8°-60° | 20 | GU 5,3 | 320 | ww | 1A | 3.000 | |||
| QR-CBC 51/8°-60° | 35 | GU 5,3 | 600 | ww | 1A | 3.000 | |||
| QR-CBC 51/8°-60° | 50 | GU 5,3 | 950 | ww | 1A | 3.000 | |||
| QR 51 | 50 | GU 5,3 | ww | 1A | 3.000 | ||||
| QR 111/4°-24° | 35 | G 53 | 650 | ww | 1A | 2.000 | |||
| QR 111/4°-24° | 50 | G 53 | 750 | ww | 1A | 2.000 | |||
| FLORESAN AMPULLER | |||||||||
| T 16 | 14 | 0,07 | 16,00 | G 5 | 1.350 | ww, nw, tw | 1B | 7.000 | |
| T 16 | 21 | 0,11 | 23,50 | G 5 | 2.100 | ww, nw, tw | 1B | 7.000 | |
| T 16 | 28 | 0,13 | 30,50 | G 5 | 2.900 | ww, nw, tw | 1B | 7.000 | |
| T 16 | 35 | 0,17 | 38,50 | G 5 | 3.650 | ww, nw, tw | 1B | 7.000 | |
| T 26 | 18 | 0,37 | 28,20 | G 13 | 1.000 | ww, nw, tw | 1A | 7.000 | |
| T 26 | 36 | 0,43 | 46,00 | G 13 | 2.350 | ww, nw, tw | 1A | 7.000 | |
| T 26 | 58 | 0,67 | 70,90 | G 13 | 3.750 | ww, nw | 1A | 7.000 | |
| KOMPAKT FLORESAN AMPULLER | |||||||||
| TC | 7 | 0,17 | 11,00 | G 23 | 400 | ww, nw, tw | 1 B | 8.000 | |
| TC | 9 | 0,17 | 13,00 | G 23 | 600 | ww, nw, tw | 1 B | 8.000 | |
| TC | 11 | 0,16 | 15,00 | G 23 | 900 | ww, nw, tw | 1 B | 8.000 | |
| TC-EL | 7 | 0,17 | 11,00 | 2 G7 | 400 | ww, nw | 1 B | 8.000 | DİM EDİLEBİLİR |
| TC-EL | 9 | 0,17 | 13,00 | 2 G7 | 600 | ww, nw | 1 B | 8.000 | DİM EDİLEBİLİR |
| TC-EL | 11 | 0,16 | 15,00 | 2 G7 | 900 | ww, nw | 1 B | 8.000 | DİM EDİLEBİLİR |
| TC-D | 10 | 0,190 | 15,50 | G24 d-1 | 600 | ww, nw | 1 B | 8.000 | |
| TC-D | 13 | 0,165 | 17,20 | G24 d-1 | 900 | ww, nw | 1 B | 8.000 | |
| TC-D | 18 | 0,220 | 24,40 | G24 d-2 | 1.200 | ww, nw | 1 B | 8.000 | |
| TC-D | 26 | 0,315 | 33,60 | G24 d-2 | 1.800 | ww, nw | 1 B | 8.000 | |
| TC-DEL | 10 | 0,070 | 15,50 | G24 q-1 | 600 | ww, nw | 1 B | 8.000 | DİM EDİLEBİLİR |
| TC-DEL | 13 | 0,070 | 15,50 | G24 q-1 | 900 | ww, nw | 1 B | 8.000 | DİM EDİLEBİLİR |
| TC-DEL | 18 | 0,090 | 28,00 | G24 q-2 | 1.200 | ww, nw | 1 B | 8.000 | DİM EDİLEBİLİR |
| TC-DEL | 26 | 0,120 | 55,00 | G24 q-3 | 1.800 | ww, nw | 1 B | 8.000 | DİM EDİLEBİLİR |
| TC-T | 13 | 0,150 | 15,50 | GX 24 d-1 | 900 | ww, nw | 1 B | 8.000 | |
| TC-T | 18 | 0,210 | 21,00 | GX 24 d-2 | 1.200 | ww, nw | 1 B | 8.000 | |
| TC-T | 26 | 0,280 | 29,00 | GX 24 d-3 | 1.800 | ww, nw | 1 B | 8.000 | |
| TC-TEL | 13 | 0,070 | 15,50 | GX 24 g-1 | 900 | ww, nw | 1 B | 8.000 | DİM EDİLEBİLİR |
| TC-TEL | 18 | 0,090 | 21,00 | GX 24 q-2 | 1.200 | ww, nw | 1 B | 8.000 | DİM EDİLEBİLİR |
| TC-TEL | 26 | 0,130 | 29,00 | GX 24 q-3 | 1.800 | ww, nw | 1 B | 8.000 | DİM EDİLEBİLİR |
| TC-TEL | 32 | 0,150 | 36,00 | GX 24 q-3 | 2.400 | ww, nw | 1 B | 8.000 | DİM EDİLEBİLİR |
| TC-TEL | 42 | 0,200 | 47,00 | GX 24 q-4 | 3.200 | ww, nw | 1 B | 8.000 | DİM EDİLEBİLİR |
| TC-L | 18 | 0,090 | 28,4 | 2 G 11 | 750 | ww, nw, tv | 1 A – 1 B | 8.000 | |
| TC-L | 24 | 0,110 | 33,1 | 2 G 11 | 1.200 | ww, nw, tv | 1 A – 1 B | 8.000 | |
| TC-L | 36 | 0,170 | 45,8 | 2 G 11 | 1.900 | ww, nw, tv | 1 A – 1 B | 8.000 | |
| TC-L | 55 | 0,648 | 67,1 | 2 G 11 | 4.800 | ww, nw | 1 A – 1 B | 8.000 | |
| TC-F | 18 | 0,27 | 28 | 2 G 10 | 1.100 | ww, nw | 1 B | 2.800 | |
| TC-F | 24 | 0,32 | 33 | 2 G 10 | 1.700 | ww, nw | 1 B | 2.800 | |
| TC-F | 36 | 0,44 | 46 | 2 G 10 | 2.800 | ww, nw | 1 B | 2.800 | |
| TC-DD | 10 | 0,14 | 15,50 | GR82p | 650 | ww, nw | 1 B | 8.000 | |
| TC-DD | 16 | 0,19 | 21,00 | GR82p | 1.050 | ww, nw | 1 B | 8.000 | |
| TC-DD | 28 | 0,32 | 36,00 | GR82p | 3.050 | ww, nw | 1 B | 8.000 | |
| TC-DD/E | 10 | GR10q-4 | 650 | ww, nw | 1 B | 8.000 | DİM EDİLEBİR | ||
| TC-DD/E | 16 | GR10q-4 | 1.050 | ww, nw | 1 B | 8.000 | DİM EDİLEBİR | ||
| TC-DD/E | 28 | GR10Q-4 | 3.050 | ww, nw | 1 B | 8.000 | DİM EDİLEBİR | ||
| TC-EL-N | 11 | 0,45 | E 27 | 600 | ww, nw | 1 B | 8.000 | ||
| TC-EL-N | 15 | 0,50 | E 27 | 900 | ww, nw | 1 B | 8.000 | ||
| TC-EL-N | 20 | 0,60 | E 27 | 1.200 | ww, nw | 1 B | 8.000 | ||
| TC-EL-N | 23 | E 27 | 1.500 | ww, nw | 1 B | 8.000 | |||
| TC-SB74 | 25 | E 27 | 1.200 | ||||||
| CİVA BUHARLI AMPULLER | |||||||||
| HME | 50 | 0,60 | 59 | E 27 | 1.800 | ww, nw | 3 | ||
| HME | 80 | 0,80 | 89 | E 27 | 3.800 | ww, nw | 3 | ||
| HME | 125 | 1,15 | 137 | E 27 | 6.300 | ww, nw | 3 | ||
| HME | 250 | 2,15 | 266 | E 40 | 13.000 | ww, nw | 3 | ||
| HME | 400 | 3,25 | 325 | E 40 | 22.000 | ww, nw | 3 | ||
| METAL HALİDE AMPULLER | |||||||||
| HIT-tr | 35 | G 12 | 2.400 | ww | 1 B | 5.000 | |||
| HIT-ax | 35 | G 12 | 3.400 | ww | 1 B | 5.000 | |||
| HIT-tr | 70 | 1,00 | 91 | G 12 | 5.500 | ww, nw | 1 B | 5.000 | |
| HIT-ax | 70 | G 12 | 6.400 | ww | 1 B | 5.000 | |||
| HIT-tr | 70 | PG 12-2 | 5.100 | nw | 1 B | 5.000 | |||
| HIT-ax | 150 | 1,80 | 170 | G 12 | 12.500 | ww, nw | 1 B | 5.000 | |
| HIT-tr | 150 | G 12 | 14.000 | ww | 1 B | 5.000 | |||
| HIT-DE | 70 | 1,00 | 89 | RX 7s | 5.000 | ww, tw | 1 B | 5.000 | |
| HIT-DE | 150 | 1,80 | 170 | RX 7s-24 | 11.000 | ww, tw | 1 B | 5.000 | |
| HIT-DE | 250 | 3,00 | 275 | Fc 2 | 20.000 | ww, nw, tw | 1 B | 5.000 | |
| HIE | 100 | 1,10 | 115 | E 27 | 8.200 | ww | 1 B | 8.500 | |
| HIE | 250 | 3,00 | 275 | E-40 | 19.000 | 8.500 | |||
| HIE | 400 | 3,80 | 460 | E-40 | 32.000 | 8.500 | |||
| HIE | 1000 | 9,50 | 1065 | E-40 | 80.000 | ||||
| YÜKSEK BASINÇLI SODYUM BUH. AMPULLER | |||||||||
| HST | 50 | 0,70 | 62 | PG 12-1 | 2.300 | ww | 1 B | 5.000 | |
| HST | 80 | 1,04 | 96 | PG 12-3 | 4.500 | ww | 1 B | 5.000 | |
| HST | 100 | 1,20 | 115 | PG 12-1 | 4.700 | ww | 1 B | 5.000 | |
| HST-DE | 80 | 1,04 | 96 | RX 7s | 4.500 | ww | 1 B | ||
| HST-E | 50 | 0,70 | 62 | E 27 | 3.500 | ww | 4 | ||
| HST-E | 70 | 1,00 | 83 | E 27 | 5.600 | ww | 4 | ||
| HST-E | 100 | 1,20 | 115 | E 40 | 9.500 | ||||
| HST-E | 150 | 1,80 | 170 | E 40 | 14.000 | ||||
| HST-E | 250 | 3,00 | 275 | E 40 | 25.000 | ||||
| HST-E | 400 | 4,40 | 440 | E 40 | 47.000 | ||||
| RENKSEL GERİVERİM | IŞIK RENGİ – RENK SICAKLIĞI | ||||||||
| KADEME | RENKSEL GERİVERİM | SICAK BEYAZ | < 3300 K | ww | |||||
| DOĞAL BEYAZ | 3300 K – 5000 K nw | ||||||||
| 1A | ÇOK İYİ | Ra > 90 | GÜNIŞIĞI BEYAZI | > 5000 K | tw | ||||
| 1B | ÇOK İYİ | 80 < Ra < 90 | |||||||
| 2A | İYİ | 70 < Ra < 80 | |||||||
| 2B | İYİ | 60 < Ra < 70 | |||||||
| 3 | ÇOK İYİ DEĞİL | 40 < Ra < 60 | |||||||
| 4 | İYİ DEĞİL | 20 < Ra < 40 | |||||||
İLETKENLERİN BOYUTLARI VE ÖZELLİKLERİ
| TAM ALUMİNYUM İLETKENLER | ||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | ||
| ROSE | LILY | PANSY | POPPY | ASTER | PHLOX | OXLIP | ||
| AWG VEYA SİRKÜLER MİL KESİTİ | 4 | 3 | 1 | 1/0 | 2/0 | 3/0 | 4/0 | |
| KESİT
ALANI |
AL. mm2 | 21.14 | 26.60 | 42.49 | 53.48 | 67.14 | 84.91 | 107.38 |
| ST mm2 | – | – | – | – | – | – | – | |
| TOPLAM mm2 | 21.14 | 26.60 | 42.49 | 53.48 | 67.14 | 84.91 | 107.38 | |
| TEL
SAYISI VE ÇAPI |
ad. | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 |
| AL. Mm2 | 1.96 | 2.20 | 2.78 | 3.12 | 3.50 | 3.93 | 4.42 | |
| ad. | – | – | – | – | – | – | – | |
| ST mm2 | – | – | – | – | – | – | – | |
| ÇAP | ÇELİK ÖZ mm | – | – | – | – | – | – | – |
| TOPLAM mm | 5.88 | 6.6 | 8.34 | 9.36 | 10.5 | 11.79 | 13.26 | |
| ANMA KOPMA YÜKÜ kg | 403 | 495 | 725 | 888 | 1115 | 1369 | 1732 | |
| DA DİRENCİ, 20 0C ohm/km. | 1.3558 | 1.0766 | 0.6743 | 0.5354 | 0.4254 | 0.3372 | 0.2662 | |
| BİRİM AĞIRLIK | AL. kg/km | 57.8 | 72.8 | 116.4 | 146.4 | 184.4 | 232.5 | 294 |
| ST kg/km | – | – | – | – | – | – | – | |
| TOPLAM kg/km | 57.8 | 72.8 | 116.4 | 146.4 | 184.4 | 232.5 | 294 | |
| MAKARA BAŞINA TAVSİYE EDİLEN İLETKEN BOYU m | 9500 | 7500 | 4800 | 3800 | 3000 | 2400 | 1900 | |
| ÇELİK ÖZLÜ ALUMİNYUM
İLETKENLER |
|||||
| 8 | 9 | 10 | 11 | ||
| SWALLOW | PIGEON | PARTRDGE | HAWK | ||
| AWG VEYA SİRKÜLER MİL KESİTİ | 3 | 3/0 | 266.800 | 477.000 | |
| KESİT
ALANI |
AL. mm2 | 26.69 | 85.12 | 134.87 | 241.65 |
| ST mm2 | 4.45 | 14.18 | 21.99 | 39.19 | |
| TOPLAM mm2 | 31.14 | 99.3 | 156.86 | 280.84 | |
| TEL
SAYISI VE ÇAPI |
ad. | 6 | 6 | 26 | 26 |
| AL. Mm2 | 2.38 | 4.25 | 2.57 | 3.44 | |
| ad. | 1 | 1 | 7 | 7 | |
| ST mm2 | 2.38 | 4.25 | 2.00 | 2.67 | |
| ÇAP | ÇELİK ÖZ mm | 2.38 | 4.25 | 6.00 | 8.01 |
| TOPLAM mm | 7.14 | 12.75 | 16.28 | 21.77 | |
| ANMA KOPMA YÜKÜ kg | 1038 | 2995 | 5113 | 8792 | |
| DA DİRENCİ, 20 0C ohm/km. | 1.0742 | 0.3366 | 0.214 | 1.1194 | |
| BİRİM AĞIRLIK | AL. kg/km | 73.2 | 233.5 | 372.2 | 666.8 |
| ST kg/km | 34.6 | 110.4 | 171.6 | 306.0 | |
| TOPLAM kg/km | 107.8 | 343.9 | 543.8 | 972.8 | |
| MAKARA BAŞINA TAVSİYE EDİLEN İLETKEN BOYU m | 2×3200 | 1600 | 1600 | 1600 | |
Topraklama, Aydınlatma Ölçümü Bedelleri
EMO 2017 Yılı Asgari Ücret Tarifesi aşağıdaki gibidir.
Fiyat almak için hemen arayın. 0505 532 1416
| DENETİM ve ÖLÇÜM HİZMETLERİ | ||
| SIRA NO | YAPILACAK HİZMETİN ADI | BEDELİ (TL) |
| 1 | Topraklama ölçüm bedelleri | |
| YG Tesislerinde üç ölçüme kadar sabit bedel | 560,00 TL | |
| Artan her ölçüm için | 37,00 TL | |
| AG Tesislerinde üç ölçüme kadar sabit bedel | 372,00 TL | |
| Artan her ölçüm için | 32,00 TL | |
| Notlar: 1- AG Abonelik ve Doğalgaz abonelik işlemleri için yapılan tek noktalı ölçümlerde AG Bedeli üzerinden %50 indirim yapılabilir. 2- Ölçümü yapan kişinin yol, iaşe ve ibate bedeli denetim isteyen kuruluşa aittir. |
||
| 2 | Toprak Özgül Direnci Ölçüm Bedelleri | |
| Üç ölçüme kadar sabit bedel | 560,00 TL | |
| Artan her ölçüm için | 32,00 TL | |
| 3 | Artık Akım Anahtarı Test Bedelleri | |
| Bir ölçüm için sabit bedel | 338,00 TL | |
| Artan her ölçüm için | 61,00 TL | |
| 4 | Aydınlatma Şiddeti Ölçüm Bedeli | |
| Üç ölçüme kadar sabit bedel | 372,00 TL | |
| Artan her ölçüm için | 11,00 TL | |
| 5 | Enerji Analizi (Harmonik) Ölçüm Bedelleri | |
| Bir Transformatörlü bir merkez için sabit bedel | 1.945,00 TL | |
| Artan her ölçüm için | 981,00 TL | |
| 6 | Yalıtım (İzolasyon) Direnci Ölçüm Bedelleri | |
| Üç ölçüme kadar sabit bedel | 508,00 TL | |
| Artan her ölçüm için | 32,00 TL | |
Kablolarda akım taşıma kapasitesinin sıcaklıkla ilişkisi
Konuyla ilgili ekte yer alan makaleye buradan erişebilirsiniz.
METAL MAHFAZALI ANAHTARLAMA VE KUMANDA TESİSLERİ (Metal Mahfazalı Hücreler)
GENEL
OG METAL MAHFAZALI ANAHTARLAMA VE KUMANDA TESİSLERİ, yaygın adı ile METAL MAHFAZALI HÜCRELER, kısaca MMH’ler TS 5248 EN 60298 (IEC 62271-200)’e göre imal ve test edilirler.
Standarda göre;
- Metal kaplı (metal clad) anahtarlama ve kumanda düzeni, (tüm bölmeler metal)
- Bölmeli tip anahtarlama ve kumanda düzeni, (bir veya daha çok bölmesi metal olmayan)
- Dolap tipi anahtarlama ve kumanda düzeni
olmak üzere üç tipe ayrılırlar.
30.KASIM.2000 tarihinde yürürlüğe giren ELEKTRİK KUVVETLİ AKIM TESİS YÖNETMELİĞİNE göre, 2 yıllık geçiş süresinden sonra yeni yapılan elektrik tesislerinde tip testleri yapılmış METAL MAHFAZALI ANAHTARLAMA VE KUMANDA TESİSLERİNİN kullanılması zorunlu hale gelmiştir.
TASARIM VE YAPILIŞ ÖZELLİKLERİ
İlgili standardın gereği olarak;
- MMH’lerde kullanılacak tüm teçhizatın (kesici, ayırıcı, akım trafosu, yük ayırıcısı, vb) ilgili standartlara uygun olması
- MMH’lerin erişilebilmesi gereken veya erişilmesi sağlanan tüm bölümlerinin erişilebilir olmadan önce topraklanmış (gerilimsiz) olması gerekmektedir.
- Hücrede kullanılan teçhizatlarda sağlanan ara kilitlemeler (mekanik) vasıtasıyla insan faktöründen kaynaklanan “yanlış manevra” yapma olasılığı ortadan kaldırılmaktadır.
- İç ark arızası olasılığını düşürmek ya da riskini azaltmak ve olması halinde sonuçlarını sınırlandırmak için tasarımda gereken tedbirlerin alınması sağlanmaktadır.
- Normal işletme sırasında ana devrenin enerjili olup olmadığı ve faz sırası denetimi kapak ve kapılar açılmadan kontrol edilebilmektedir.
- Güvenli bakım ve test (kablo arıza yerlerinin tespiti gibi) için; MMH’ye bağlanmış kabloların topraklanması, bağlanmış kabloların ve diğer cihazların tehlikeli elektrostatik yüklerinin boşaltılmaları sağlanmaktadır.
Yukarıdaki hususların tasarım ve yapılış özelliği olarak standartlarda yer alması ile OG METAL MAHFAZALI ANAHTARLAMA VE KUMANDA TESİSLERİ’nde personel, işletme ve tesis güvenliği maksimum ölçüde sağlanmış olmaktadır.
ÖZELLİKLERİ VE AVANTAJLARI
MMH’lerin başlıca özellikleri ve avantajları aşağıda verilmektedir. Bunlar;
- İlgili standartlara uyumlu malzemeler kullanılması ve teslim öncesi fabrika ortamında yapılan testler sayesinde personel güvenliği ve tesis emniyeti yüksektir.
- Seri üretim ve bunun getirdiği uzmanlıkla beraber en uygun malzemenin kullanılması sayesinde üretilen “Ürünün kalitesi” yüksek olmaktadır. Bu nedenle kullanıcının test ve kabullerden sonra “anahtar teslimi” olarak tesisi alması mümkündür.
- Hızlı montaj kolaylığı nedeniyle “Tesis Etme Süresi” kısa olmaktadır.
- “Prefabrik” ürün olarak standartlara uygun tip ve rutin deneylerinin fabrikada yapılmış olması nedeniyle saha testleri en aza inmiştir. Buna bağlı olarak tesisin “Devreye Alınma Süresi” kısalmaktadır.
- Boyutlarının küçük olmasından dolayı “Açık” sistem olarak yapılan tesislerle kıyaslandığında, “% 50 ‘yi aşan oranlarda yer tasarrufu” sağlamaktadır. (SF 6 gazı yalıtımlı MMH’ler kullanıldığında bu oran daha yüksektir.)
- Her bir hücrenin ana baraları birleştirilerek yan yana dizilebilirler. Bu özellikten dolayı tesisisin “Kolayca Genişlemesi” mümkündür.
- “Seri üretime uygun” Bu nedenle üretimin artması (talebin çoğalması) halinde birim maliyetler azalması ve nuna bağlı olarak satış fiyatlarının düşmesi sözkonusu olabilecektir.
- “Açık” tesislere göre “Daha Az Bakım”
- “Fider Otomasyonuna”
- Koruma röleleri, ölçü aletleri, v.b teçhizat fonksiyonel hücreler üzerine montaj edilebildiğinden, tesiste ilave bir “Koruma Panosu”na gerek kalmayacaktır.
- “Toplam Tesis Maliyeti” ve “İşletmedeki Bakım ve Onarım Giderleri” göz önüne alındığında, “Açık” tesislere göre yatırım ve işletme maliyetleri daha düşük olmaktadır. (Açık tesislerde maliyetin büyük bir kısmını arsa bedeli ve “montaj işciliği” oluşturmaktadır. Refah seviyesine bağlı olarak yükselecek işcilik giderleri maliyetin daha da artmasına sebep olacaktır.)
- Korona kayıpları daha az olmaktadır. ( SF 6 gazı ile yalıtılmış hücrelerde korona kayıpları hemen hemen hiç olmamaktadır.)
- Bir dağıtım tesisi daha az “bara” kullanılarak tesis edilebildiği için teknik kayıplar daha az olmaktadır.
METAL MAHFAZA HÜCRE TANIMLARI
OG METAL MAHFAZALI ANAHTARLAMA VE KUMANDA TESİSLERİ, hava yalıtımlı veya SF 6 gazı yalıtımlı olabilmektedir.
Hava yalıtımlı Metal Mahfazalı Modüler Hücreler: (MMMH-hava)
Baraları ve kablo/bara bağlantı bölümü hava yalıtımlıdır. Kablo bağlantıları ısı büzüşmeli ya da büzüşmesiz tip kablo başlıkları ile yapılır. (TEDAŞ şartnamelerinde bu tip hücreler “MMMH” olarak tanınmaktadır.) Üç tipte üretim söz konusu olabilmaktedir.
- Metal Kled: Ekipmanları topraklanmış farklı metal bölmeler içinde yer alan ve en az üç ana bölmeden meydana gelen hücredir. İzolasyon ortamı havadır. Kısa tanımı: MMMH-hcm
- Bölmelendirilmiş Tip: Metal Kled tip ile aynıdır. Tek farkı hücredeki bölme ayırımlarının metal olma zorunluluğu bulunmamasıdır. Bu ayırımlar herhangi bir malzemeden yapılabilir. İzolasyon ortamı havadır. Kısa tanımı: MMMH-hb
- Dolap Tipi: Bölmesiz veya en fazla iki ayrı bölmeden oluşur. Bölme ayırımı metal veya yalıtkan bir malzeme ile yapılabilir. Bölmeler arasında koruma özelliği (arızalara karşı) yoktur. İzolasyon ortamı havadır. Kısa tanımı: MMMH-hd
SF 6 gazı ile yalıtılmış metal mahfazalı hücre (MMH-gaz): Fiderlere ait anahtarlama elemanlarının ve topraklama ayırıcılarının gerilim altındaki aktif bölümleri ve baraları SF 6 gazı ile yalıtılmıştır. Terminal bağlantıları Ayrılabilir Kablo Başlıkları ile yapılır. Aşağıda belirtildiği şekilde kompakt ya da modüler yapıda olabilmektedir.
- Kompakt-Ring Şebeke Anahtarlama Ünitesi (RMU): OG/AG dağıtım transformatörlerinin, OG ring şebekelerinden beslenmesi ve korunması için kullanılan ve aynı yapıda birden fazla giriş/çıkış fiderlerinin bulunduğu kompakt ring üniteleridir. Fiderlere ait anahtarlama elemanlarının ve topraklama ayırıcılarının gerilim altındaki aktif bölümleri ve baraları SF 6 gazı ile doldurulmuş ortak bir kazan içerisindedir. Terminal bağlantıları Ayrılabilir Kablo Başlıkları ile yapılır.
2 ya da 3 adet ring şebeke fideri (yük ayırıcılı), 1 ya da 2 adet transformatör koruma fideri (Sigortalı yük ayırıcılı) olabilmektedir.
- SF 6 gazı ile yalıtılmış metal mahfazalı modüler hücre (MMMH-gaz): Her bir fidere ait anahtarlama elemanlarının ve topraklama ayırıcılarının gerilim altındaki aktif bölümleri ve baraları SF 6 gazı ile doldurulmuş bir kazan içerisindedir. Her hücre bir “tip fider” i temsil eder. Baraları özel kablo konnektörleri ile birleştirilerek yan yana dizilebilirler. Terminal bağlantıları Ayrılabilir Kablo Başlıkları ile yapılır. Birden fazla hücrenin baraları birleştirilerek OG şebekelerin beslenmesi ve korunması için “tesisler/üniteler” oluşturulur.
Kısa tanımı: MMMH-gd (dolap tipi)
MMMH-gmc (metal kled tipi)
YÜK AYIRICILARI VE “YÜK AYIRICISI+SİGORTA” BİRLEŞİKLERİ
YÜK AYIRICILARI:
Yük ayırıcıları elektriksel açıdan adi ayırıcı ile kesici arasında yer alan bir anahtarlama elemanıdır. Anma akımına kadar yükleri kesebilir, kısa devre üzerine kapatabilir.
Açık konumda iken ayırıcılar için istenen yalıtım seviyesini sağlayabilir. Uzaktan kontrol için motor takılmaya müsaittir. Kesme ortamı yağ, hava ya da SF 6 gazı olabilir. Kesici ile arasındaki en önemli fark kısa devreleri kesememesidir.
Yürürlükteki TEDAŞ şartnamelerine göre yük ayırıcıları 100 (yüz) kez anma akımını kesebilmekte 5 (beş) kez de kısa devre üzerine kapama yapabilmektedir. Mekanik açma kapama sayısı (yüksüz) 1000 kez’dir.
TEDAŞ’ça istenen anma akımında kesme sayısı ve kısa devre üzerine kapama sayısı standartlardaki en büyük değerlerdir.
IEC-60265-1’e göre imal ve test edilirler
“YÜK AYIRICISI+SİGORTA” BİRLEŞİKLERİ:
Sigorta ile donanmış yük ayırıcılarıdır. Tertipte kullanılan sigortalar vurucu mekanizması ile donatılmıştır. Arıza durumunda çalışan sigorta vurucusu vasıtası ile yük ayırıcının yalnızca arızalı kutbu veya üç kutbu otomatik olarak açtırılır. Bu şekilde tertibin anma kısa devre kesme akımına kadar bütün akımların kesilmesi mümkün olabilmektedir
Trafo ve hat korumalarında kullanılır. Aşırı akım koruması için röle ile birlikte kullanılması gerekir.
TS 8812 EN 60420 (IEC 62271-105)’ye göre imal ve test edilirler.
“YÜK AYIRICI+SİGORTA” BİRLEŞİĞİ İÇİN SİGORTA SEÇİMİ
“Yük ayırıcı+Sigorta” birleşiğinde kullanılacak sigorta seçiminde de YG Sigorta Seçimi yazısında belirtilen Genel Kurallar aynen geçerlidir. Bunlara ilave olarak;
- Kullanılacak sigorta artçı (back-up) sigorta olmalıdır.
- maddede yer alan transformatör kısa devre akımı, birleşiğin transfer akımı (I4) akımı ile karşılaştırılmalıdır. Kullanılacak sigorta için “Yük ayırıcı+Sigorta” birleşiğinın transfer akımı (I4);
- “Yük ayırıcı+Sigorta” birleşiğinın anma transfer akımından (I40),
- Transformatörün kısa devre akımından (Ikt), küçük olmalıdır.
Bu koşullar yerine getirilmez ise transformatör ile ilgili uygun koruma sağlanamadığı gibi yük ayırıcısının da tahrip olması söz konusudur. Bunlar ile ilgili tanımlar aşağıda verilmektedir.
Anma transfer akımı (I40) : “Yük ayırıcı+Sigorta” birleşiği imalatçısı tarafından belirtilmelidir. Birleşikte kullanılacak en büyük anma akımlı sigorta kullanılarak, tip deneyleri kapsamında yer alan Test no: 4 “Anma Transfer Akımında Kesme Deneyleri” ile doğrulanmış olmalıdır.
Transfer akımı (I4): Transfer akımı pratik olarak aşağıdaki yöntem ile bulunur.
A noktasının bulunması: Seçilen sigortanın minumum akım/zaman eğrisi kullanılarak;
0.9 x (“Yük ayırıcısı +sigorta” birleşiğinin sigorta başlatmalı açma zamanı)
formülüne göre (A) noktası bulunur. (A) noktasından akım eğrisine paralel çizilerek (B) noktası bulunur. Bu noktadan zaman eksenine çizilen paralel çizginin akım eksenini kestiği nokta transfer akımını (I4 ) verir.
İşletme Sorumlusunun Görevleri Nelerdir?
- Tesiste uyulması gereken iş güvenliği yöntemlerini tespit etmek;
- Emniyetli bir işletme için uyulması gerekli kuralları belirlemek;
- Gerekli araç gereçleri tespit ederek söz konusu kurallara uyulması yönünde denetlemeler yapmak;
- Ortaya çıkan arızalarda yapılacak müdahalelere nezaret etmek ve gerekli manevraların yapılmasını sağlamak;
- Tesiste gerekli test ve bakımların yaptırılması;
- Sorumlulukları ile ilgili konularda işletme sahibine rapor verilmesi;
- Mevzuatla düzenlenmiş diğer görevleri yerine getirmek.
ANAHTARLAR, AYIRICILAR, AYIRICI ANAHTARLARI, ERİYEN TELLİ SİGORTA BİRLEŞİMİ ÜNİTELER
- İLGİLİ STANDARTLAR:
| TS EN 60947-1 | Alçak Gerilim Anahtarlama ve Kontrol Düzeni İçin Kurallar
Bölüm:1 Genel Kurallar |
| TS EN 60947-3 | Alçak Gerilim Anahtarlama ve Kontrol Düzenleri
Bölüm:3 Anahtarlar, Ayırıcılar, Ayırıcı Anahtarlar ve Eriyen Telli Sigorta Birleşimi Üniteleri |
- TARİFLER
Anahtar: Normal devre koşullarında (aşırı yük şartları dahil) akımların devresini kapatmaya, akımları geçirmeye ve akımların devresini kesmeye uygun olan ve kısa devre gibi olağan dışı devre koşullarındaki akımları da belirli süre geçirebilen mekanik anahtarlama düzenidir.
Not: Bir anahtar kısa devre akımlarının devresini kapatabilir ancak kesmeyebilir. (Kesici ile Anahtar arasındaki en büyük fark budur.)
Ayırıcı: Açık konumda, ayırma fonksiyonu için belirtilen kurallara uyan mekanik anahtarlama düzenidir. Bir Ayırıcı; ihmal edilebilecek büyüklükteki akımları kesebilir ve kapatabilir, normal işletme koşullarında oluşan akımları ve kısa devre gibi olağan dışı devre koşullarındaki akımları da belirli bir süre geçirebilir.
Ayırıcı Anahtar: Açık konumda, bir ayırıcı için belirtilen ayırma kurallarını sağlaya bir anahtardır.
Devre Kesici: Normal devre koşullarındaki akımların üzerine kapanabilen, bu akımları taşıyabilen ve kesebilen ve aynı zamanda kısa devre gibi olağan dışı devre koşullarındaki akımları kapayabilen, belirli zaman süresinde taşıyabilen ve kesebilen mekanik bir anahtarlama cihazıdır.
Eriyen Telli Sigortalı Ayırıcı Anahtar: Sigorta değiştirme elemanının veya sigorta değiştirme elemanlı sigorta taşıyıcısının hareketli kontaklarını teşkil ettiği ayırıcı anahtardır.
Bağımlı, El ile Çalışma: Çalışma hızı ve kuvvetinin kullananın etkisine bağımlı olacağı biçimde sadece doğrudan uygulanan el enerjisi yardımı ile yapılan çalışmadır.
Bağımsız, El ile Çalışma: Çalışma hızı ve kuvvetinin kullananın etkisinden bağımsız olacağı biçimde, enerjinin el gücünden kaynaklandığı, bir devamlı çalışmada depolandığı ve serbest bırakıldığı depolanmış enerji ile yapılan çalışmadır.
Yarı Bağımsız, El ile Çalışma: El kuvvetinin bir eşik değerine kadar yükseltilmesi ve sonra, kullanıcı tarafından bilinçli olarak geciktirilmesi dışında, bağımsız çalışmanın elde edildiği sadece doğrudan uygulanan el enerjisi yardımı ile yapılan çalışmadır.
- KULLANMA KATEGORİSİ
| AKIMIN TÜRÜ | KULLANMA KATEGORİSİ | TİPİK UYGULAMALAR | |
| A KATEGORİ | B KATEGORİ | ||
|
Alternatif Akım |
AC-20A | AC-20B | Yüksüz koşullarda anahtarlama yapılan durumlar |
| AC-21A | AC-21B | Makul aşırı yükler dahil ohmik yüklerin anahtarlanması | |
| AC-22A | AC-22B | Makul aşırı yükler dahil ohmik ve endüktif yüklerin anahtarlanması | |
| AC-23A | AC-23B | Motor yüklerinin veya diğer yüksek endüktif yüklerin anahtarlanması | |
Kullanma Kategorilerini son eki olan “A” ve “B”’nin anlamı:
A: Sık çalışma gerektiren düzenler için. (Örnek: Endüstride kullanılan anahtarlama elemanları)
B: Tasarım ve uygulamadan dolayı sadece seyrek çalışma için öngörülen düzenler için uygun kategori.
(Örnek: Şehir şebekelerinde kullanılan anahtarlama elemanları. Çünkü bu şebekelerde kullanılan anahtarlama elemanları endüstride kullanılan anahtarlama elemanları gibi sürekli açma-kapama yapmazlar.)
“SIK” ve “SEYREK” Çalışma için Uygulanan Kriterler, Beyan Çalışma Akımına Karşılık Gelen Çalışma Çevrimi Tablosunda verilmektedir.
- PERFORMANS KURALLARI
- Devre Kapama ve Devre Kesme Kapasiteleri: Standartlarda; beyan çalışma gerilimi, beyan çalışma akımı ve kullanma kategorisine atıfta bulunarak belirlenmiştir.
| Kullanma Kategorisi | Beyan Çalışma Akımı
(Ie) |
Devre Kapatma | Devre Kesme | Çalışma Çevrim Sayısı | ||||
| I/Ie | U/Ue | CosF | Ic/Ie | Ur/Ue | CosF | |||
| AC-20A; AC20B | Tüm değerler | – | – | – | – | – | – | |
| AC-21A; AC21B | Tüm değerler | 1,5 | 1,05 | 0,95 | 1,5 | 1,05 | 0,95 | 5 |
| AC-22A; AC22B | Tüm değerler | 2 | 1,05 | 0,65 | 3 | 1,05 | 0,95 | 5 |
| AC-23A; AC23B | 0<Ie<=100 Amper | 10 | 1,05 | 0,45 | 8 | 1,05 | 0,45 | 5 |
| 100<Ie | 10 | 1,05 | 0,35 | 8 | 1,05 | 1,05 | 3 | |
I : Devre kapatma akımı U: Uygulanan gerilim
Ic:Devre kesme akımı Ue: Beyan çalışma gerilimi
Ie:Beyan Çalışma akımı Ur: Toparlanma gerilimi
- Çalışma Performansı
| Beyan Çalışma Akımı
(Ie) |
Saatteki Çevrim Sayısı | Çalışma Çevrim Sayısı | |||||
| A Kategorisi | B Kategorisi | ||||||
| Akımsız | Akımlı | Toplam | Akımsız | Akımlı | Toplam | ||
| 0<Ie<=100 | 120 | 8.500 | 1.500 | 10.000 | 1.700 | 300 | 2.000 |
| 100<Ie<=315 | 120 | 7.000 | 1.000 | 8.000 | 1.400 | 200 | 1.600 |
| 315<Ie<=630 | 60 | 4.000 | 1.000 | 5.000 | 800 | 200 | 1.000 |